Carole Carcillo Mesrobian

Sevgili Carole, merhaba. Davetimi kabul ettiğiniz için teşekkür ederim. İlkin, okurlarımız için kendinizi tanıtabilir ve bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?

Bu güzel buluşma ve okurlarınızla tanışma fırsatı için asıl ben teşekkür ederim sevgili Deniz!

Şair miyim bilmiyorum ama, bir direniş biçimi olarak, her şeyden önce dilin kendisine karşı yazıyorum. Bugüne dek yayımlanmış on beşi geçkin kitabım var. Aynı zamanda çevrimiçi şiir dergisi Recours au Poème ile meşgul oluyor ve Fransız PEN Kulübü – Uluslararası Edebiyat Çevresi'ne başkanlık etme onurunu taşıyorum. Son olarak, Fréquence Paris Plurielle (106.3 FM) radyosunda bir edebiyat programı hazırlayıp sunuyorum. Ayrıca şairlere, yazarlara ve sanatçılara ses olması amacıyla, bazıları düzenli olarak yinelenen çok sayıda etkinliği yaşama geçirdim.

Edebiyatın çok işlevli bir köprü olduğunu düşünüyorum. Bu bağlamda siz de çok önemli bir rol oynuyorsunuz. Şiiri, geçmişi bugüne bağlamak ve farklı kültürler ile diller arasında diyalog kurmak için etkili bir araç olarak kullanıyorsunuz. Gerçek bir "edebiyat emekçisi" olarak, özellikle bu kadar aktif ve üretken biri olarak, temel motivasyon kaynağınız nedir?

Benim temel motivasyonum direniş. Kelimelerle direnmek; onların yenilgisi ve şiirin sessizliğinin taşıdığı anlam sayesinde direnmek. Adanmışlıkla direnmek, birlikte direnmek için bir topluluk yaratmak. Şiirin; sınırların, dillerin ve çağların ötesinde bir araya getirme, bağlar kurma gibi eşsiz bir gücü olduğuna derinden inanıyorum.

PEN Kulübü'nde, Recours au poème’deki yayınlarımda yürüttüğüm her eylem; köprüler kurmayı, diyaloglar açmayı, unutuşun ayartmalarına karşı herkesin kendini ifade edebileceği, dinleyebileceği, düşünebileceği ve birleşebileceği ortak bir alan oluşturmayı amaçlıyor. Bir "edebiyat emekçisi" olmak, her şeyden önce, bu çok sesli ağın gerçek bir kolektif güce dönüşmesi için çabalamak demektir; bizi insan yapan şeyi korumak adına, çağdaş dünyanın baskılarına, giderek çoğalan tehditlere ve aciliyetlere direnebilecek bir güç.

Sizden çağdaş Fransız şiirinin güncel durumunu yorumlamanızı istesem, ne söylersiniz? Günümüz şiirinin, klasik Fransız şiirine kıyasla durduğu konuma nasıl bakıyorsunuz?

Çağdaş Fransız şiiri varsıl, canlı ve çoğulcu bir yapıda. Günümüzde, seslerin, biçemlerin ve yaklaşımların çeşitliliğine tanıklık eden dikkate değer bir canlılık gözlemliyorum. Klasik Fransız şiirinin prestijli bir konumu olsa da, bu konum çoğunlukla belirli bir seçkin zümreye aitken, günümüz şiiri özellikle yayın araçlarının çoğalması sayesinde demokratikleşti. Dijital araçlar, her an her yerde olmalarıyla bazen rahatsızlık verse de, şiir metinlerinin daha geniş ve hızlı bir şekilde yayılmasına olanak tanıyor. Slam de, şiiri yeniden sözlülüğe döndürerek ve daha genç, daha çeşitli bir kitleye ulaşarak bu yenilenmenin bir parçası oluyor. Çağdaş şiir, klasik gelenekten miras aldığı estetik çıtayı korumakla birlikte, artık kendini daha açık, daha erişilebilir bir alan içinde konumlandırıyor ve çok sayıda insana ulaşıyor.

Gerek PEN Kulübü bünyesinde gerekse diğer platformlarda, kültürel çeşitliliğin sesini duyurmak için çok değerli çabalar yürütüyorsunuz. Dil ya da kültür gibi bizi ayırması beklenen unsurların, gerçekte bizi bir araya getiren ortak değerlere dönüşmesi, güzel ve verimli bir çelişki. Bu alandaki vizyonunuzu ve eylemlerinizi bizimle paylaşabilir misiniz?

Şiir duyguya dokunur, onunla temas eder; ve her insanın asıl özü de tam olarak şiirin bu duygusunda saklıdır. Bu duygu, dil ve kültür sınırlarını aşar; ve hepsinden önemlisi, onu dile getiren kişinin özel deneyiminin üzerine çıkar; evrenseldir ve şiir sayesinde anında erişilebilirdir. PEN Kulübü'nde yürüttüğümüz eylemler ya da şahsen üstlendiğim -buluşmalar, okumalar, yayınlar gibi- eylemler, farklı kuşakların kesiştiği, diyalog kurduğu ve birbirini karşılıklı olarak zenginleştirdiği değerli bir alan yaratıyor.

Ortak bir geleceğin inşa edildiği ve düşünün kurulduğu yer burasıdır. Böylece şiir, doğallıkla politik olanla buluşur; zira politik olanın gerçekten güvenilir hale gelmesi için, kendini yeniden icat edilmiş bir hümanizm üzerine temellendirmesi gerekir. Şiirin bu duyarlı ve evrensel gücüne dayanarak, hep birlikte paylaşılan bir yarını mümkün kılıyoruz.

Sizin şiirinizde sözcükler salt bir anlamı taşımıyor, aynı zamanda tınıları ve ritimleriyle de güçlü bir etki yaratıyorlar. Şiirde müzikaliteyi nasıl tasarlıyorsunuz?

Benim şiirimde müzikalite her şeyden önce ritim aracılığıyla var olur. Ortaya çıkardığı duygu yoluyla, ortak insanlığımızın özüne dokunmayı sağlayan da tam olarak bu ritimdir. Bir şiir bana, sözcüklerden ve anlamlarından bile önce, bir ritim, bir nabız atışı, bir titreşim olarak gelir. Ritim ne yaş ne de sınır tanır; içimizde derinden yankılanan bir mantra gibi hareket eder. Belki de nihai şiir, tam da insanların kalbinin kilidini açabilen ve onları paylaşılan bir özgürlüğe yönlendirebilen o evrensel mantradır. Bana öyle geliyor ki şiir, bu müzikalite, bu temel atış sayesinde birleştirmeyi ve özgürleştirmeyi başarıyor.

Albert Camus der ki: "Hayat saçmadır, ama yaşamak denilen bu saçma eylemde anlam yaratmak anlamlıdır." Bu düşüncenin, yaşamı mükemmel bir şekilde tanımladığını ve şiir için de çok geçerli olduğunu düşünüyorum. Güçlü imgelere sahip bir şair olarak, sizce şiir insana varoluşsal boşluk karşısında bir anlam yaratma çabası mı sunar, yoksa onu daha çok yalnızlığa mı iter?

Şiir, her şeyden önce, özü gereği sonsuz bir anlamın inşa edildiği yerdir. Sorgulamanın, insan deneyimine dair bütüncül bir olumlamaya dönüştüğü bir alandır. Şiir, en çok da bir eylemdir; yeniden icat edilmiş bir hümanizm biçiminin ortaya çıkmasını sağlamak için bu saçmalık parçalarını bir araya toplama eylemidir. Zira okur sayısı kadar çoklukta bir anlam çoğulluğu inşa ederek, şiir bireyselliği aşar ve bir karşılaşma ve paylaşım mekanına dönüşür; burada hissedilenlerin ve yaşananların çeşitliliği, kendi kendine yeten bir bütüne doğru yakınsar.

Bence şiir, kolektif bir anlam yaratma çabası sunar ve herkesi varoluşun güzelliği ve karmaşıklığı içinde kendini tanımaya davet eder. Şiir bir birleşme, bir komünyon alanına dönüşür; hayatın saçmalığına rağmen, paylaşılan bir geleceği birlikte inşa edebileceğimiz ve düşünce ile duygu özgürlüğüne giden yolu açabileceğimiz bir alan.

Yanıtlarınız için teşekkür ederiz. Son olarak, Akdeniz Daktilosu okurlarına ne söylemek istersiniz?

İçinde bulunduğumuz bu kritik dönemde, tüm halkların ortak bir kaderi ve kardeşlik ile insanlık gibi ortak değerleri paylaştığını unutmayalım. Düşünülemez olanı reddetmek zorunludur. Tarihten aldığımız dersleri ve şiirin bize gösterdiği ışığı anımsayalım: Bize, amaçladıklarımızın birliğinde adalet, dayanışma ve umut üzerine kurulu bir geleceğin şekillendiğini gösteren bir özgürlük ve paylaşım alanı. & Bonjour chère Carole, merci d’avoir accepté mon invitation. Pour commencer, pourriez-vous vous présenter à nos lecteurs et nous parler un peu plus de vous ?

Cher Deniz c’est moi qui vous remercie pour cette belle occasion de rencontrer vos lecteurs !

Je ne sais pas si je suis poète, mais j’écris, comme on résiste, en tout premier lieu au langage. J’ai déjà à mon actif plus d’une quinzaine de recueils. Je m’occupe également de la revue de poésie numérique Recours au poème, et j’ai l’honneur de préside le PEN Club français – Cercle littéraire international. Enfin, je réalise une émission luittéraire à la radio, sur Fréquence Paris Plurielle, 106.3 FM. J’ai également créé de nombreux événements dont certains récurrents pour donner voix aux poètes, aux auteur-e-s, aux artistes.

Je pense que la littérature est un pont aux multiples fonctions. Vous jouez un rôle essentiel à cet égard. Vous utilisez la poésie comme un instrument efficace pour relier le passé au présent, et pour faire dialoguer différentes cultures et langues. En tant que véritable « ouvrière de la littérature », particulièrement active et prolifique, quelle est votre principale source de motivation ?

Ma principale motivation est la résistance. Résister par les mots, grâce à leur défaite et à ce que le silence du poème porte alors, résister par l'engagement, créer une communauté pour résister ensemble. Je crois profondément que la poésie a cette force unique de rassembler, de tisser des liens par-delà les frontières, les langues et les époques. Chaque action que je mène - au PEN Club, dans Recours au poème, dans mes émissions - vise à bâtir des ponts, à ouvrir des dialogues, à former un espace commun où chacun puisse s'exprimer, écouter, réfléchir et s'unir face aux tentations de l’oubli. Être une « ouvrière de la littérature », c’est avant tout œuvrer pour que ce réseau de voix multiples devienne une véritable force collective, capable de résister aux pressions du monde contemporain, aux menaces et aux urgences qui ne cessent de se miultiplier, pour préserver ce qui fait de nous des êtres humains.

Si je vous demandais de commenter l’état actuel de la poésie française contemporaine, que diriez-vous ? Quel regard portez-vous sur la position qu’occupe la poésie d’aujourd’hui par rapport à la poésie classique française ?

La poésie française contemporaine est riche, vivante et plurielle. Je constate aujourd'hui une effervescence remarquable qui témoigne d'une diversité de voix, de styles et d'approches. Si la poésie classique française avait un statut prestigieux, mais souvent réservé à une certaine élite, la poésie d'aujourd'hui s'est démocratisée grâce notamment à la multiplication des moyens de diffusion. Les outils numériques, même s'ils peuvent parfois agacer par leur omniprésence, permettent néanmoins une diffusion plus large et plus rapide des textes poétiques. Le Slam, lui aussi, participe à ce renouveau en ramenant la poésie vers l'oralité et en touchant un public plus jeune et plus diversifié. La poésie contemporaine, tout en conservant l’exigence esthétique héritée de la tradition classique, s’inscrit désormais dans un espace plus ouvert, plus accessible, et touche une mutlitude de personnes.

Que ce soit au sein du PEN Club ou sur d’autres plateformes, vous menez de précieux efforts pour faire entendre la voix de la diversité culturelle. C’est une belle et féconde contradiction que des éléments censés nous séparer  comme la langue ou la culture deviennent en réalité des valeurs communes qui nous rassemblent. Pourriez-vous partager avec nous votre vision et vos actions dans ce domaine ?

La poésie touche à l’émotion, et c’est précisément dans cette émotion du poème que se trouve l’essence même de tout être humain. Cette émotion dépasse les frontières de la langue et des cultures, et, surtout, elle dépasse l’expérience particulière de celle/celui qui l’énonce ; elle est universelle, immédiatement accessible grâce au poème. Les actions que nous menons au PEN Club ou bien celles que j’entreprends —rencontres, lectures, émissions — créent un espace précieux où différentes générations se croisent, dialoguent, s’enrichissent mutuellement. C’est là que se construit et s’imagine un avenir commun. Ainsi, la poésie rejoint naturellement le politique, car pour devenir véritablement fiable, celui-ci doit se fonder sur un humanisme réinventé. C’est en nous appuyant sur cette force sensible et universelle de la poésie que nous rendons possible un demain partagé, ensemble.

Dans votre poésie, les mots ne portent pas seulement un sens, ils créent aussi un impact puissant à travers leur sonorité et leur rythme. Comment concevez-vous la musicalité dans la poésie ?

Dans ma poésie, la musicalité passe avant tout par le rythme. C’est ce rythme, précisément, qui permet de toucher l’essence même de notre humanité commune, par l’émotion qu’il suscite. Un poème me vient d’abord comme un rythme, une pulsation, une vibration, avant même les mots et leur signification. Le rythme ne connaît ni âge ni frontières, il agit comme un mantra qui résonne profondément en nous. Peut-être que le poème ultime serait justement ce mantra universel capable de déverrouiller le cœur des humains et de les guider vers une liberté partagée. Il me semble que c’est à travers cette musicalité, ce battement essentiel, que la poésie parvient à réunir et libérer.

Albert Camus disait : « La vie est absurde, mais il est significatif de créer du sens dans cet acte absurde qu’est vivre. » Je trouve que cette pensée décrit parfaitement la vie, et elle me semble également très pertinente pour la poésie. En tant que poète aux images fortes, pensez-vous que la poésie offre à l’homme une tentative de création de sens face au vide existentiel, ou bien le pousse-t-elle davantage vers la solitude ?

Le poème est avant tout le lieu d’édification d’un sens par essence infini. C’est un espace où le questionnement se mue en une affirmation globale de l’expérience humaine. La poésie est surtout un acte, celui de rassembler ces fragments d’absurdité pour en faire émerger une forme d’humanisme réinventé. Car en édifiant une multiplicité de sens, autant qu’il y a de lecteurs, le poème transcende l’individualité pour devenir un lieu de rencontre et de partage, où la multiplicité des ressentis et des vécus converge vers un tout qui se suffit à lui-même.

Je pense que la poésie offre une tentative collective de création de sens, invitant chacun à se reconnaître dans la beauté et la complexité de l’existence. Le poème devient un espace de communion, où, malgré l’absurdité de la vie, c’est ensemble que nous pouvons construire un avenir partagé et ouvrir la voie à une liberté de pensée et d’émotion.

Merci pour vos réponses. Pour terminer, que souhaiteriez-vous dire aux lecteurs de Le Dactylo Méditerranéen ?

Dans cette période critique, n'oublions pas que tous les peuples partagent un destin commun, et ces mêmes valeurs que sont la fraternité et l’humanité. Il est impératif de refuser l'impensable. Rappelons-nous les leçons de l'histoire et la lumière que le poème nous révèle : un espace de liberté et de partage qui nous montre que, dans l'union de nos aspirations, se dessine un avenir fondé sur la justice, la solidarité et l'espérance.